Mina Protocol katılımcıları ile güçlenen dünyanın en hafif blokzinciridir. Tasarımı gereği Mina blokzincirinin boyutu 22k olacak şekilde sabittir ve sıfır bilgi kanıtı teknolojisinde lider olmanın yanı sıra Tüm katılımcıların tam düğüm görevi gördüğü, tam anlamı ile merkeziyetsiz bir yapı sağlamaktadır. Belki de hayalini kurduğumuz merkeziyetsizlik tam da budur.
Mina’dan
kısaca böyle bahsedebiliriz. Peki Minanın vizyonu nedir ve Mina Protocol’ün
geleceğinde neler olabilir? Mina istediklerini başarırsa onu nerede
görebiliriz? Bu soruların cevabını şimdi de sevgili O1 Labs CEOsu Emre
Tekişalp’den duyalım:
İşin
temelinde blokzincirleri "block space", yani blok kapasitesi, satma
derdindeler. Örneğin Ethereum şu an en pahalı blok kapasitesine sahip
blokzinciri. Eğer bu blok kapasitesinin değerli olduğunu kabul edersek, ki
insanlar para verdiğine gore çok da yanliş bir varsayim değil, Mina'nın orta
vadede zero-knowledge işlemlere optimize blok kapasitesi konusunda en değerli
blokzinciri olacağini düşünüyorum.
Neden
zero-knowledge işlemlere optimize bir blokzincirine gerek var diye sorulabilir.
Zero-knowledge işlemler normal bilgi işlemlerden çok daha pahalı. O sebeple her
bir zero-knowledge kanıtın Ethereum veya diğer Layer 1'ler üzerinde işlenmesi hesaplı
değildir. Mina'da ise zero-knowledge işlemler hep öncelikli, nitekim
blokzincirinin kendisi sürekli bu işlemleri hesaplıyor. Ek olarak Mina çok küçük
bir boyuta sahip olduğu icin diğer Layer 1'lere güvenle köpülenebiliyor. Bu
sayede Mina’nın blok kapasitesi diğer Layer 1'ler için de erişilebilir hale
geliyor.
Peki
zero-knowledge islemler neden onemli? Artik çoğu kişinin bildiği gibi ölçeklendirme
konusunda büyük bir öneme sahipler. Ama bence bundan da kritik olarak kişisel
bilgilerin uygulamalarla gizli bir şekilde paylaşılabilmesine imkan tanıyorlar.
Mina üzerinde çalışacak zkApp'ler de buna odaklı. Bütün sektörün ihtiyaç duyacağı
bir özelik olduğundan, Mina’nın bütün Layer 1'lere bilgi gizliliği sağlayan bir
Layer 2 gibi davranacağını düşünüyoruz. Yani örneğin, Starknet, zkSync vs. gibi
Layer 2'ler sadece Ethereum'a ölçeklendirme katkısı sağlarken, Mina Ethereum
dahil bütün Layer 1'lere bilgi gizliliği sağlayan evrensel bir Layer 2
olabilir.
Son olarak,
her ne kadar tahmin etmesi neredeyse imkânsız olsa da, bence 5-10 yıllık uzun
vadede Mina çok ayrı bir yere sahip olacak. Hem zero-knowledge işlemlerin
giderek artacak önemi, hem Mina üzerinde kolaylıkla geliştirilecek ölçeklenebilirlik
odaklı zk-Rollup'ların artması, hem de Mina’nın sağladığı tam gerçek merkeziyetsizliğin
daha da önemli hale gelmesiyle (bkz. Tornado Cash'e erişimin Infura, Alchemy
gibi full node sağlayıcılar tarafından engellenmesi), Mina’nın ideal blokzincir
vizyonunu gerçekleştirebilecek ender projelerden biri olduğunu düşünüyorum.
Sevgili Emre
Tekişalp’e değerli düşünceleribi bizimle paylaştığı için teşekkür ediyorum.
İnaniyorum ki Mina Protocol’e neden ihtiyaç olduğunu daha iyi anlamış olduk.
Şimdi Mina
Protocol Prism Contributing Member olarak Mina Türkiye ekosisteminden
tanıdığımız Talha var, şimdi onun sözlerine kulak verelim:
Zero-knowledge teknolojisi her geçen gün popülerliğini arttırırken web3 evreni için global bir zk katmanı olmaya hazırlanan Mina Protocol, hem onchain verilerin hem de offchain verilerin web3'te taşınması ve kullanılması konusunda sektöre en işlevsel, merkeziyetsiz ve güvenli altyapıyı sunuyor. Mina Protocol'ün benzersiz yapısı sayesinde ağ üzerinde geliştirilen zkAppler, blockchain çevresinin alışık olduğu dApp tanımını değiştirecek. Spesifik olarak zk-Oracle teknolojisi vasıtasıyla web2 ve web3 arasındaki duvarların yıkıldığını, bireylerin ve şirketlerin mahremiyetten ve merkeziyetsizlikten ödün vermek zorunda kalmadan web3'e entegre olacağını hep birlikte gözlemleyeceğiz. İnsanlığın, web3'e alışma ve entegrasyon sürecinde olduğu şu günlerde Mina Protocol gibi web3'ü web2'den ayıran temel yeteneklere sahip olan, bu yetenekleri, bizlerin kullanımına sunan bir projenin takipçisi olmak ve topluluğunda yer almak beni mutlu ediyor.
Yorumlar
Yorum Gönder