Mina Vakfı Zero-Knowledge Raporu Üzerine 

Herkese merhaba, bu yazımızda Mina Vakfının yayınladığı Zero Knowledge raporu hakkında konuşacağız, gelecekte ne olabilir bunun üzerinde durarak, kripto alanındaki öncülerinin Zero knowledge hakkında söylemlerini sizlere aktaracağım. O zaman hadi başlayalım.

Raporun öne çıkan noktaları hakkında konuşmaya başlamadan Zero Knowledge Proof Nedir? bunu anlayalım.

ZKP olarak kısaltılan bu tanım, bilginin bilgi açığa çıkmadan sadece ifadenin doğru olup olmadığını göstererek kanıtlanmasını ve doğrulanmasını mümkün kılan ilk kriptografik tanımdır. Bu terimi Türkçeleştirecek olursak Sıfır Bilgi İspatı da diyebiliriz.

Şimdi ZKP hakkında kripto öncülerinin sözlerine kulak verelim:

EY Global Blokzincir Lideri Paul Brody 'den başlayalım: Özel blokzincirlerden herkese açık blokzincirlere doğru gerçekleşecek olan büyük kurumsal geçiş sürecinde ZKP teknolojisinin endüstrileşmesine önemli bir dönüm noktası olarak bakacağımıza inanıyorum diyor.


Slow Ventures yöneticisi Jill Gunter ise “Eğer bundan 5,6,7,8,9,10 yıl sonrasını tahmin edecek olsaydım ZKP, tüm gizlilik odaklı teknolojiler ve bu teknolojilerin entegrasyonu hakkında konuşur olurdum, tıpki insanların 3,4,5 yıl önce blokzincir hakkında konuşmaya başlamış olmaları gibi” diyor ve sözlerini noktalıyor. Eskiden internetin erken dönemlerine benzetirdik blokzinciri ileride ise ZKPyi blokzincirin erken dönemi benzetiyor olacağımızı vurguluyor ve kendisinin yapmış olduğu başka bir Tahmini şu şekilde: Önümüzdeki 5 yıl içinde, bugün blok zinciri protokollerinin uygulamaları hakkında konuştuğumuz gibi sıfır bilgi protokollerinin uygulamalarından bahsedeceğiz.


Epic Games ile tanıdığımız CEO Tim Sweeney ise " Merkeziyetsiz bir sistem yürütürken birçok kripto paraya gizlilik anlamında güç veren ZKP, gelecek yüzyılın teknolojisinin büyük bir parçası haline gelecek! diyerek heyecanını bizlerle paylaşıyor.


Ve geldik kriptodaki en zeki insanlardan birine, tahmin edeceğiniz üzere Ethereum'un kurucusu Vitalik Buterin'de şu sözlerle ZKP'ler hakkında düşüncesini belirtti:


Belki de geçtiğimiz son 10 yılda ortaya çıkan en güçlü kriptografik teknoloji kısa ve öz ZKP teknolojisidir. Yani Vitalik burada Mina Protocol'ün de kullandığı Zk-Snarklardan bahsediyor.


Heyecan verici düşünceleri duyduktan sonra ZKP in sunduğu en güçlü alanlara, uygulamalara bakabiliriz.

Bunlar Ölçeklenebilirlik ve Gizliliktir.

Ölçeklenebilirlik açısından bakacak olursak


ZKPler birçok verinin büyük ölçekte verimliliğini ve ölçeklenebilirliğini artırarak tek ve hafif bir kanıtta saklanmasına izin olanak sağlar. Geliştiriciler de ZKPlerden yararlanarak herkes için daha erişilebilir olması amacıyla mobil cihazlar gibi daha yaygın donanımlarda çalışabilen küçük boyutlu dAppler tasarlayabilirler.



Gizlilik açısından bakcak olursak



ZKPler ile kullanıcılar, kişisel bilgilerini hacklenme, silinme veya çalınma gibi risklere açık kapı bırakmadan paylaşabilirler. Özellikle gizlilik gelecekte daha önemli bir konu olarak tartışılacak ve çözüm yolları aranacak, işte çözüm yolu olabilecek kriptografik yol ZKP nin sahneye çıkmasıyla mümkün olacaktır. ZKPlerin veri gizliliği koruma yetkinlikleri, Defi, Dao, Metaverse’nin de dahil olduğu Web3, dünyasının güvenliğini sağlamak için oldukça önem arz etmektedir.


Mina Vakfı raporunda bir de anket sonuçları yayınlandı. Bu ankete katılanlar Kripto Trader, Kripto Topluluk Üyesi ve Geliştiricilerdi. Onlara sorulan sorular kapsamında ZKPlerin kritik önem taşıyacağı alanlar ise şu şekilde sıralanabilir.


Metaverse ve Web3 : ZKPyi Metaverse ve Web3ün geleceği için önemli oldukça önemli görüyorlar.

Kripto paraların tercih edilmesi: ZKP teknolojisine sahip kripto paraların daha ilgi çekici olduğunu belirttiler.

Finans Endüstrisi: ZKPlere en çok finans endüstrisinde ihtiyaç duyulduğunu da belirttiler ve elbette son olarak gizliliğin korunması alanında bir avantaj olarak gördüklerini belirttiler.

Şimdi de raporda yer alan avantajlar hakkında kısaca bilgilenelim.

ZKPlerin en büyük avantajlarından olan Gizlilik hakkında konuşalım.


Gizliliğin ölçeklenebilirliğe göre daha fazla tercih edilmesi, kripto para endüstrisinin gizliliğe olan ve giderek artan ilgisini yansıtmaktadır.

NordVPN’nin düzenlediği bir ankete göre Metaverse dünyasındaki gizlilikleri konusunda endişeli olduklarını belirtmişler. Fakat şu ana de ZK tabanlı çözümlerin çoğu gizlilik yerine ölçeklenebilirliğe odaklanmıştır.


Şimdi de ZKP teknolojisni kullanan kripto paralar daha çekici mi sorusuna evet diyen anket katılımcılarını destekleyen nitelikte Messari Crypto'nun 2022 raporunda ise " Yeterince uzun bir zamanda tüm kripto sektörünün ZKP teknolojisi kullanan kripto varlıklara yaklaşacağını öngörmektedir."


Peki Web3 ve Metaverse dünyasında ZKpler in büyük öneme sahip olacağı anketten sonuç olarak çıkmıştı fakat ne kadar önemli olacak?


Epic, Roblox, Microsoft ve Meta (eski adıyla FB) gibi büyük şirketler tarafından metaverse'e gösterilen ilginin ışığında rapordaki bu veriler kripto topluluğunun metaverse'ün kurumsal kontrolü hakkında sahip olduğu artan endişelerini desteklemektedir.


Peki ZKPin kullanılması hangi endüstriye katma değer yaratacaktır? derseniz.

Katılımcılar Finans sektörü başta olmak üzere, sağlık, sosyal medya, e-ticaret, oyun-eğlence, NFT sektörlerinin bu teknolojiden yararlanabileceğini belirttiler.

Merkeziyetsiz Finans kullanımının artmasıyla " Ölçeklenebilirlik ve gizlilik avantajlarına sahip ZKP uygulamaları, endüstrinin daha geniş çapta benimsenmesine yardımcı olacaktır.

Katılımcılara en çok hangi tür verilerinizi gizli tutmak istersiniz diye sorduklarında; En yüksek oran ile Finansal veriler başta olmak üzere takiben herhangi bir kişisel bilgi, mümkün oldukça anonim olmak, konum, sağlık, isim ve kredi skoru cevaplarını verdiler. Finansal verilerin gizli tutulmasına verilen önem Web3 ve Defi alanın geleceğinde ZKPlerin önemli bir rol oynayacağına işaret ediyor ve katılımcılara sorulan verilere kimin erişmesinden endişe duyarsınız sorusuna büyük çoğunluk Devlet cevabını verdi. Bu da devletin kontrolünde meydana gelen veri ihlallerine ve hacklenmelere dikkat çekmektedir.


Evet geldik ZK raporunun sonuçlara!


Bazı blokzincirlerin en büyük dilemması olan gizliliği ve ölçeklenebilirliği çözmek için daha geniş kripto topluluklarının ZK teknolojine yöneldiğini gösteriyor. ve elde edilen veriler ışığında kullanıcı verilerinin kötü niyetli kullanılmaması konusundaki büyük potansiyel gizliliğin artan önemini pekiştiriyor. Ayrıca Online Privacy Worldwide raporunda da her geçen yıl gizlilik konusundaki endişelerin arttığı gözlemlenmiştir ki bu endişeler arttıkça ZKP teknolojisinin sağladığı gizlilik avantajları kullancıılar için her zamankinden daha önemli hale gelecektir ve şimdiden ZKPlere verilen önem artıyor. Bu önem de hem ölçeklenebilirlik hem de gizliliği mümkün kılan ZKP teknolojisini kullanan daha fazla dApp'in geliştirilmesine yol açacaktır. Ayrıca Coinbase CPO'su Surojit de 2022 öngörüsünde ZKP teknolojisinin ölçeklenebilirlik ve gizlilik odaklı örnek uygulamalar için oldukça büyük bir gelişme göstereceğini de belirtti.


Söyle bir şey de ekleyelim bildiğiniz üzere DeFi üzerinde oldukça fazla hacklenme yaşanıyor ve milyonlarca dolar zayiat da oluşabiliyor. Chainanalysis tarafından yakın zamanda yayınlanan raporda artan hacklenmeler gösterilerek ZKPlere olan ihtiyaç gözler önüne seriliyor.

Definin ZKP teknolojisi tarafından mümkün kulınan güvenli, gizli veri paylaşımına ihtiyacı olacak. ZKP lerin sunduğu finansman geleneksel kurumsal finansmana göre daha çekici geldiğinden ZKP entegrasyonu norm haline geldiği vakit, Geleneksel finanstansa Defi'ye olan katılımın artmasını da bekleyebiliriz.



Raporu şu sözlerle noktalayalım:



Herkesin erişebileceği güvenli ve gizli Web3'ü mümkün kılmak için sektördeki ZK gelişmeleri oldukça önem arz edecek ve geleceğin teknolojisi olarak , bize hakkettiğimiz veri gizliliğini verecektir. Yıllar sonra ZK 'yi, sunduğu çözümleri konuşuyor olacağız ve elbette ekosisteme ve ZK'ye öncülük eden Mina protocol de adından söz ettirecektir.